نمایش

احادیث اخلاقی امام حسن مجتبی

احادیث اخلاقی
امام حسن مجتبی علیه السلام

ما مسئول وعده هایمان هستیم
امام حسن مجتبی علیه السلام)
المسؤول حر حتى یعد و مسترق المسؤول حتى ینجز»
انسان تا وعده نداده آزاد است اما وقتی وعده می دهد، زیر بار مسئولیت می رود و تا به وعده هایش عمل نکند، رها نخواهد شد
بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۱۱۳

راه بنده خدا شدن بی نیاز شدن مسلمان و عادل محسوب شدن
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ابن آدم! عف عن محارم الله تکن عابداً، و ارض بما قسم الله سبحانه لک تکن غنیاً، واحسن جوار من جاورک تکن مسلماً، و صاحب الناس بمثل ما تحب ان یصاحبوک به تکن عدلاً
ای فرزند آدم نسبت به محرمات الهی عفیف و پاک دامن باش تا عابد و بنده خدا باشی راضی باش بر آنچه خداوند سبحان برایت تقسیم و مقدر نموده است تا همیشه غنی و بی نیاز باشی نسبت به همسایگان دوستان و همنشینان خود نیکی و احسان نما تا مسلمان محسوب شوی با افراد مختلف آنچنان برخورد کن که انتظار داری
دیگران همان گونه با تو برخورد کند.
نزهه الناظر و تنبیه الخاطر ، ص ۷۹، ج ۳۳؛ بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۱۱۲، ص ۸

زیرک ترین احمق ترین و گرامی ترین اشخاص را بشناسیم
امام حسن مجتبی علیه السلام)
اکیس الکیس التقى، و احمق الحمق الفجور، الکریم هو التبرع قبل السؤال
زیرک ترین و هوشیارترین افراد پرهیز کارترین فرد است. احمق و نادان ترین ،افراد کسی است که تبه کار و اهل معصیت باشد. گرامی ترین و با شخصیت ترین افراد، کسی است که به نیازمندان پیش از اظهار نیازشان کمک کند
احقاق الحق، ج ۱۱، ص ۲۰، س ۱، بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۳۰

برآوردن حاجت دوستان از اعتکاف یک ماهه دوست داشتنی تر است
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
لقضاء حاجه أخ لی فی الله احب من اعتکاف شهر
هر آینه برآوردن حاجت و رفع مشکل دوست و برادرم از یک ماه اعتکاف در مسجد بهتر و محبوب تر است
کلمه الامام الحسن (علیه السلام)، ص ۱۳۹

نکوهش شوخی های بی جا و آثار آن
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
المزاح یاکل الهیبه و قد اکثر من الهیبه الصامت
مزاح و شوخیهای زیاد و بیجا شخصیت و وقار انسان را از بین می برد و چه بسا افراد ساکت دارای شخصیت و وقار عظیمی می باشند
کلمه الامام الحسن (علیه السلام)، ص ۱۳۹، بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۳

سبک شمردن دوستان نشانه چیست؟
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
من استخف باخوانه فسدت مروته
کسی که دوستان و برادرانش را سبک شمارد و نسبت به آنها بی اعتنا باشد مروت و جوان مردیش فاسد گشته است
کلمه الامام الحسن (علیه السلام) ص ۲۰۹

صبر، وفای به عهد و عجله نشانه چیست؟
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ان الحلم زینه والوفاء مروه و العجله سفه
شکیبایی زینت شخص وفای به عهد، نشانه جوان مردی و عجله و شتاب زدگی [ در کارها بدون اندیشه دلیل بی
خردی است
کلمه الامام الحسن (علیه السلام)، ص ۱۹۸

روایتی درباره بهداشت توصیه به شستن دست ها قبل و بعد از غذا
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
غسل الیدین قبل الطعام ینفى الفقر، و بعده ینفى الهم
شستن دست ها پیش از طعام، تنگ ستی را می زداید و پس از آن ناراحتی ها و آفت ها را از بین می برد
کلمه الامام الحسن (علیه السلام)، ص ۴۶

مروت و جوانمردی چیست؟
و سئل عن المروه؟ فقال الامام الحسن المجتبى (علیه السلام):
شح الرجل علی ،دینه و اصلاحه ماله و قیامه بالحقوق
از حضرت درباره جوان مردی سؤال شد، فرمود: «جوان مرد کسی است که در نگه داری دین و عمل به آن بکوشد و در اصلاح اموال و ثروت خود همت گمارد و در رعایت
حقوق طبقات مختلف پا برجا باشد
تحف العقول، ص ۲۳۵، س ،۱۴، بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۳۱۲، ح ۳

کدام دوست بهتر است؟ بهترین دوست کدام است؟ بیگانه ترین کیست؟
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ان من خوفک حتى تبلغ الامن خیر ممن یومنگ حتی تلتقى الخوف
همانا کسی که تو را در برابر عیب ها و کمبودها- هشدار دهد تا آگاه و بیدار شوی بهتر از کسی است که فقط تو را در تعریف و تمجید کند تا بر عیب هایت افزوده شود
احقاق الحق، ج ۱۱، ص ۲۴۲، س ۲

کدام دوست بهتر است؟ بهترین دوست کدام است؟ بیگانه ترین کیست؟
امام حسن مجتبی علیه السلام)
القریب من قربته الموده و ان بعد نسبه و البعید
من باعدته الموده و ان قرب نسبه
بهترین دوست نزدیک به ،انسان کسی است که در همه حالات دل سوز و با محبت باشد، گرچه خویشاوندی نزدیکی هم نداشته باشد. بیگانه ترین فرد کسی است که از محبت و دلسوزی بیگانه باشد، گرچه از نزدیک ترین خویشاوندان باشد
تحف العقول، ص ۲۳۴، بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۰۶ ، ح ۴

شکر و صبر دو خیر بدون شر
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
الخیر الذى لا شرقیه الشکر مع النّعمه، و الصبر على النازله
آن خوبی که شر و آفتی در آن نباشد، شکر در مقابل نعمت ها و صبر و شکیبایی در برابر سختی هاست
تحف العقول، ص ۲۳۴، ص ۷ ، بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۰۵، ج۴

تأکید بر اهمیت و نتایج درخشان مشورت
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ما تشاور قوم الاهدوا الى رشدهم
هیچ گروهی در کارها با یکدیگر مشورت نکرده اند مگر آنکه به رشد فکری و عملی و…. رسیده اند
تحف العقول، ص ۲۳۳ اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۷۷
بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۰۵، ج ۱۴

اموری که سبب جلب بی نیازی می شود
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ترک الزنا و کنس الفناء و غسل الاناء مجلبه للغناء
انجام ندادن زنا نظافت راهرو و جاروی در منزل و شستن ظروف، سبب رفاه و بی نیازی میشود
کلمه الامام حسن (علیه السلام)، ص ۲۱۲؛ بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۳۱۸

معنای بخل چیست؟
قال الامام الحسن المجتبى (علیه السلام)
عن البخل ؟ فقال : هو ان یرى الرجل ما انفقه تلفاً و ما أمسکه شرفاً
از امام حسن مجتبی (علیه السلام) درباره بخل سؤال شد؟ در جواب فرمود: «معنای آن چنین است که انسان آنچه را به دیگری کمک و انفاق کند، فکر نماید که از دست داده و تلف شده است و آنچه را ذخیره کرده و نگه داشته است، خیال کند برایش میماند و موجب شخصیت و شرافت او خواهد بود
اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۷۷؛ بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۳، ح۷

فاصله بین حق و باطل
امام حسن مجتبی علیه السلام)
بین الحق و الباطل اربع ،اصابع ما رأیت بعینک فهو الحق و قد تسمع باذنیک باطلاً کثیراً
بین حق و باطل چهار انگشت فاصله است آنچه را با چشم خود ببینی حق است و آنچه را شنیدی یا آنکه برایت نقل کنند، چه بسا باطل باشد
تحف العقول، ص ۲۲۹ س ۵ بحار الانوار، ج ۱۰، ص ۱۳۰، ح ۱

سه صفت که هلاکت در پی :دارد تکبر، حرص، حسد
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
هلاک المرء فی ثلاث: الکبر والحرص و الحسد؛ فالکبر هلاک الدین و به لعن ابلیس و الحرص عدوّ النفس و به خرج آدم من الجنه و الحسد رائد السوء، و منه قتل قابیل هابیل
هلاکت و نابودی دین و ایمان هر شخص در سه چیز است تکبر حرص و حسد، تکبر، سبب نابودی دین و ایمان شخص است و به وسیله تکبر شیطان با آن همه عبادت ملعون شد. حرص و طمع دشمن شخصیت انسان است همانطوری که حضرت آدم علیه السلام) به وسیله آن از بهشت خارج شد. حسد سبب همه خلافها و زشتیهاست و به همان جهت قابیل برادر خود هابیل را به قتل رساند
اعیان الش
یعه، ج ۱، ص ۵۵۷؛ بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۱. ۶

فایده و نتیجه مجالست زیاد با علما
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
من اکثر مجالسه العلما اطلق عقال لسانه و فتق مراتق ذهنه و سر ما وجد من الزیاده فى نفسه وکانت له ولایه لما یعلم، و افاده لما تعلّم
هر که با علما بسیار مجالست نماید، سخنش و بیانش در بیان حقایق آزاد و روشن خواهد شد و ذهن و اندیشه اش باز و توسعه می یابد و بر معلوماتش افزوده میگردد و به سادگی میتواند دیگران را هدایت نماید.
احقاق الحق، ج ۱۱، ص ۲۳۸، ص ۲

حداقل یک فایده از هشت فایده نصیب کسی است که اهل مسجد باشد
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
من أدام الاختلاف الى المسجد أصاب احدى ثمان آیه محکمه اخاً مستفاداً و علماً مستطرفاً و رحمه منتظره و کلمه تدله على الهدى، او ترده عن الردى و ترک الذنوب حیاء او خشیه
هر کس جایگاه [عبادات] خود را در مسجد قرار دهد یکی از هشت فایده شاملش می شود برهان و نشانه ای برای معرفت دوست و برادری سودمند دانش و اطلاعاتی جامع، رحمت و محبت عمومی سخن و مطلبی که او را هدایت گر باشد توفیق اجباری در ترک گناه به جهت شرم از مردم یا به جهت ترس از عقاب
تحف العقول، ص ۲۳۵ س ۷؛ مستدرک ج ۳، ص ۳۵۹، ح ۳۷۷۸

دقت در دوست یابی
امام حسن مجتبی علیه السلام در سفارشی
به یکی از فرزندان خویش فرمود
یا بنی لاتواخ احدا حتى تعرف موارده و مصادره فاذا استنبطت الخبره و رضیت العشره فآخه علی اقاله العثره و المواساه فی العسره
پسرم با هیچ کس برادری و دوستی مکن مگر آنکه [اول] بدانی کجا رفت و آمد دارد و از چه خانواده ای است. هرگاه به این مسئله پی بردی و معاشرت و دوستی او را [ طبق معیارها ،پسندیدی پس با او برادری [ و دوستی کن، و [دوم] در گذشتن از لغزش ها و همدردی در سختی
تحف العقول، ص ۴۰۴، ش ۴

صبر و بردباری
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
جربنا و جرب المجربون فلم نر شیئاً انفع وجدانا و لا اضر فقدانا من الصبر تداوى به الامور
جربه ما و دیگران نشان میدهد که چیزی نافع تر از داشتن صبر و و زیان بارتر از نداشتن بردباری دیده نشده است صبری که به وسیله آن تمام امور درمان می شود
شرح نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۲۰

ریشه و اساس تمامی خوبی ها
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
اوصیکم بتقوى الله و ادامه التفکر، فان التفکر ابوکل خیر و امه
شما [ شیعیانم را به پرواپیشگی و اندیشیدن دایم سفارش می کنم؛ زیرا تفکر، پدر و مادر [و ریشه و اساس ] تمام خوبی هاست
مجموعه ورام، ج۱، ص ۵۳

ریشه و اساس تمامی خوبی ها
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
علیکم بالفکر فانّه مفاتیح ابواب الحکمه
بر شما [شیعیان] لازم است که اندیشه کنید؛ زیرا فکر کلیدهای درهای
حکمت است
میزان الحکمه، ج۸، ص ۲۴۵

ریشه و اساس تمامی خوبی ها
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
عجبت لمن یتفکر فی مأکوله کیف لا یتفکر فی معقوله فیجنّب بطنه ما یؤذیه و یودع صدره ما پردیه
در شگفتم از کسی که در [ چگونگی استفاده از خوراکی های خود اندیشه می کند ولی درباره معقولات خویش اندیشه نمی کند. پس از آنچه معده اش را آزار می دهد دوری میکند در حالی که سینه [ و روح] خود را از پست ترین چیز پر می کند
بحار الانوار، ج ۱، ص ۲۱۸

بیناترین، شنواترین و سالم ترین
امام حسن مجتبی (علیه السلام)
ان ابصر الأبصار ما نفذ فى الخیر مذهبه و اسمع الاسماع ما وعى
التذکیر و انتفع به و اسلم القلوب ما ظهر من الشبهات
به راستی، بیناترین دیده ها آن است که در خیر نفوذ کند و شنواترین گوشها آن است که تذکرات دیگران را بشنود و از آن بهره مند شود و سالم ترین دل ها آن است که از شک و شبهه پاک باشد
تحف العقول، ص ۴۰۸، ش ۱۷