نمایش

اتیسم و روش های درمانی

اُتیسم چیست؟
و روشهای درمانی آن
گردآورنده: رضا مصطفوی

اتیسم طیفی از اختلالات .است در اصطلاح کلی به این معنی است که فرد میتواند دارای یک اتیسم خفیف یا خیلی شدید باشد. در بالاترین انتهای طیف سندرم آسپرگر وجود دارد که بعضی از اوقات سندرم پروفسور کوچک نامیده میشود پایینترین انتهای طیف اغلب اتیسم کلاسیک نامیده میشود که معمولا همراه با عقب ماندگی ذهنی است. در بین این طیف انواع اختلالات نافذ رشد شامل سندرم رت اختلال فروپاشنده دوران کودکی اختلال نافذ رشد غیر اختصاصی (NOS-PDD) وجود دارد.
اتیسم چیست؟
کند به
اتیسم اختلال رشد ذهنی پیچیده ای میباشد که معمولا در ۳ سال اول زندگی شخص ممکن است به بروز نظر میرسد که یک اختلال در سیستم عصبی که باعث عدم عملکرد صحیح مغز میشود در ایجاد این بیماری مؤثر میباشد این اختلال در بیماران درخودمانده باعث میشود که مغز نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی به درستی عمل کند کودکان و بزرگسالان درخودمانده در زمینه ارتباط کلامی و غیر کلامی رفتارهای اجتماعی فعالیتهای سرگرم کننده و بازی دارای مشکل میباشند اتیسم یکی از پنج بیماری میباشد که در مجموع به آنها “اختلالات نافذ رشد یا به اختصار “پی دی دی” میگویند. این پنج بیماری عبارت اند از آتیسم اختلال ،آسپرگر اختلال عدم تمرکز دوران کودکی اختلال ،رت و اختلالات نافذ رشد که با معیارهای بیماریهای ذکر شده مطابقت ندارند هر کدام از این بیماریها دارای معیارهای شناخت خاص خود هستند که توسط انجمن روانشناسی آمریکا مشخص شده اند. در بیماریهای طیف پی دی دی، اتیسم بیشترین تعداد را دارا میباشد که تقریبا بین ۲ تا ۶ کودک از هر ۱۰۰۰ کودک به آن دچار میشوند (به نقل از مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها در آمریکا سال ۲۰۰۱ این بدین معنا است که در کشوری مانند ایران با جمعیت حدود ۷۰ میلیون نفر احتمال میرود حدود ۲۸۰ هزار بیمار درخودمانده وجود داشته باشند و فراموش نکنید که این تعداد هر روز در حال رشد میباشد طبق مطالعات انجام شده توسط وزارت آموزش و سایر سازمانهای دولتی آمریکا آتیسم در این کشور با نرخ رشدی برابر با ۱۰ تا ۱۷ درصد در حال ازدیاد است. در سایر کشورها

نیز مانند کشور ما این بیماری در حال رشد نگران کننده ای است که متأسفانه حرکت جدی از طرف سازمانهای مسئول در جهت شناساندن این بیماری به جامعه و موارد لازم انجام نشده است.
اتیسم در سراسر دنیا دیده میشود و فقط در پسران بیشتر از دخترها مشاهده شده است. به عبارت دیگر نژاد، مکان زندگی میزان سواد وضعیت مالی نوع ،اعتقاد شیوه زندگی و … هیچکدام تأثیری در شانس بروز اتیسم ندارند

نشانه های عمومی بیماری اُتیسم:
از زمانی که آگاهی عمومی در باره این اختلال شروع به افزایش کرد برای اولین بار دکتر لئو کار در سال ۱۹۴۳ این بیماری را به صورت علمی توضیح داد بیشتر افراد حتی بعضی از متخصصین پزشکی و آموزشی هنوز درک درستی از نحوه تأثیرگذاری این اختلال بر افراد ندارند و از چگونگی برخورد و درمان این افراد دانش کافی ندارند. به عبارت ساده تری میتوان گفت در میان این بیماران میتوان افرادی را مشاهده کرد که تماس چشمی رفتار خوب اجتماعی و بعضی از فاکتوریل را که در کودکان درخودمانده مشاهده نمیشود، داشته باشند ولی درعین حال در سایر فاکتورها با کودکان سالم فرق داشته باشند به همین دلیل تشخیص و تعیین روش درمان و نیز بررسی پیشرفت و مشخص کردن مراحل درمان نیازمند افراد متخصص با دانش کافی میباشد.
آتیسم را میتوان یک بیماری با طیف گسترده معرفی کرد این بیماری میتواند نشانه های فراوانی داشته باشد که توسط این نشانه ها آتیسم را میتوان از درجات خفیف تا شدید درجه بندی کرد. اگرچه آتیسم را می توان توسط یک سری از رفتارها تشخیص داد ولی افراد درخودمانده میتوانند ترکیبی از این رفتارها را داشته باشند و الزاماً نباید رفتارهای اختلالی تعیین شده را به صورت یکجا از خود نشان بدهند ممکن است دو کودک که یک تشخیص برای آنها داده شده است از نظر رفتاری با هم تفاوت نشان بدهند و از نظر مهارتها نیز با هم تفاوت داشته باشند. ممکن است والدین کلمات متفاوتی را در رابطه با بیماری این کودکان بشنوند مانند شبه اتیسم، متمایل به اتیسم، طیف اتیسم، اتیسم با عملکرد بالا و پائین با توانائی بالا و پائین والدین باید توجه داشته باشند که مهمتر از عنوان ،بیماری پرداختن به درمان آن است باید در نظر داشت که این کودکان با درمان مناسب و به موقع میتوانند مطالب را بیاموزند رفتارهای درست را از خود نشان داده و در آینده مانند افراد عادی زندگی کنند اما بدست آوردن این اهداف مستلزم درمان به موقع و درست تحمل مشکلات و سختیهای مربوط به این درمان است.
هر شخص درخودمانده مانند بقیه افراد جامعه دارای شخصیت مختص به خود است و مانند تمامی افراد

و
خصوصیات خاصی را دارا میباشد بعضی از این کودکان ممکن است که از نظر گفتاری تأخیر کمی داشته بتوانند با کمی ،کمک ارتباط کلامی مناسبی را با دیگران بر قرار کنند ولی همین کودکان ممکن است از نظر
ارتباطات اجتماعی رفتار مناسبی را از خود نشان ندهند. گاهی این کودکان برای شروع صحبت و تبادل کلامی فقط
در
ممکن است مشکل داشته باشند افراد اوتیستیک معمولا در ،مکالمات یکطرفه رفتار میکنند یعنی رابطه با چیزی که خود علاقه دارند صحبت میکنند و از صحبتهای طرف دوم چیزی نمیفهمند. در بعضی از این کودکان خشونت و خود آزاری نیز مشاهده می.شود در افراد درخودمانده ممکن است رفتارهای زیر نیز بروز
کند

۱- اصرار بر یکنواختی و مقاومت در برابر تغییرات
کنند.
۲ در بیان نیازهای خود دچار مشکل هستند و به جای استفاده از کلمات از آداها و اشاره استفاده میکـ
تکرار کلمات خنده ،نابجا گریه بی ،مورد نشان دادن استرس و نگرانی بی :
علت.
-۴- ترجیح میدهند که تنها باشند.
۵- پرخاشگری
۶ به سختی با دیگران رابطه برقرار میکنند.
۷- دوست ندارند که کسی را بغل کنند و یا اینکه کسی آنها را بغل کند.
– تماس چشمی ندارند و یا اینکه بسیار کم است.
۹ با روشهای معمول آموزشی نمی توانند چیزی بیاموزند.
۱۰ بازیهای غیر عادی انجام میدهند.
۱۱- اشیاء در حال چرخش را دوست دارند و خود نیز سعی میکنند اشیاء را به حالت چرخش در بیاورند.
۱۲ – دلبستگی غیر عادی به بعضی از اشیاء پیدا میکنند.
۱۳ از نظر احساس درد حساسیت بالاتر و یا پائین تری نسبت به افراد عادی دارند.
۱۴ ظاهراً از چیزی نمیترسند.
۱۵ از نظر فعالیتهای فیزیکی فعالیت زیادتر و یا کمتری نسبت به کودکان سالم دارند.

۱۶ حرکات بدنی آنها به صورت نرم و عادی نیست.
۱۷- اگرچه آزمایشات شنوائی بر روی آنها سالم بودن شنوائی آنها را ثابت میکند اما در برابر نام خود و دستورات کلامی خود را بی تفاوت نشان میدهند.
برای بیشتر ما واضح است که مجموع حواس پنجگانه به ما کمک میکنند تا بدانیم که چه چیزهائی را تجربه میکنیم برای مثال حواس لامسه بویانی و چشائی در تجربه خوردن یک هلو رسیده به ما کمک میکنند. برای کودکان درخودمانده مشکلات حواس پنجگانه معمول است ممکن است که این کودکان از نظر یک حس و یا چند حس در سطح غیر عادی قرار داشته باشند یعنی یا حساسیت بیشتری داشته باشند و یا اینکه در آن حس

بسیار کند .باشند ممکن است رایحه ای که همه آنرا دوست دارند باعث آزار کودک درخودمانده بشود و یا اینکه یک مزه معمولی کودک را ناراحت کرده و کودک از غذاهائی که آن مزه را دارا میباشند بگریزد. بعضی از کودکان درخودمانده به برخی از صداها نیز حساس هستند و ممکن است که برخی از صداهائی که ما روزانه به طور عادی میشنویم باعث رنجش آنها بشود. متخصصین معتقدند که این نابهنجاریها در کودکان درخودمانده ناشی از اختلال در مجموعه حواس آنها میباشد.
یکی دیگر از مشخصات کودکان درخودمانده عدم نشان دادن علاقه و عاطفه در رابطه با اطرافیان است. البته این مورد هم مانند سایر موارد میتواند استثناء نیز داشته باشد ولی والدین نباید به این دلیل از نشان دادن علاقه خود به کودک کوتاهی کنند و بایستی عواطف خود را در برابر کودک به طور طبیعی بروز دهند تا کودک از آنها به تدریج نشان دادن احساسات خود را بیاموزد.
علل بروز اتیسم
تا کنون هیچ علت مشخصی برای اتیسم کشف نشده است ولی مشخص شده است که عملکرد غیر عادی مغز باعث ایجاد حالات اتیسم می.شود. اسکنهای مغزی در بعضی موارد نشان داده است که مغز کودکان اتیسیک از نظر اندازه و ساختار با مغز کودکان سالم متفاوت است در حال حاضر تحقیقات فراوانی در رابطه با احتمال دخالت عوامل ژنتیکی و عوارض داروئی در بروز اتیسم در حال انجام است در بعضی از خانواده ها مشاهده شده است که اتیسم مانند بیماریهای ژنتیکی از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود که این خود میتواند تئوری ژنتیکی بودن آتیسم را در بعضی موارد ثابت کند ولی در بسیاری از موارد هم مشاهده شده است که سابقه آتیسم در خانواده و یا اقوام وجود نداشته است. همچنین در بعضی از کودکان مشخص شده است که در بدو تولد نشانه هائی از اتیسم را دارا میباشند ولی این مورد هم عمومیت ندارد هنوز محققین نتوانسته اند علت خاصی را به تنهائی برای ایجاد بیماری اتیسم کشف کنند و میتوان یک سری علل را در بروز آن مؤثر دانست. محققین دیگری نیز معتقدند که تحت شرایط خاصی تعدادی از ژنهای ناپایدار باعث اختلال در عملکرد مغز و در نهایت

بروز اتیسم میشوند تعداد دیگری از محققین نیز بر روی احتمال بروز اتیسم در دوران بارداری تحقیق میکنند. آنها معتقدند که یک عامل ویروسی ،ناشناخته اختلال متابولیسمی و یا آلودگی به مواد شیمیائی محیطی در دوران بارداری میتواند عامل ایجاد این بیماری باشد احتمال بروز اتیسم در کودکانی که بیماری هائی مانند سندرم ژن ایکس حساس توبروس سلروسیس سندرم ،روبلا و فنیل کتنوریای درمان نشده داشته باشند بیشتر است. بعضی از مواد خطرناک مانند جیوه نیز که در دوران بارداری وارد بدن مادر شوند میتوانند احتمال بروز
آتیسم را افزایش دهند.

در سالهای اخیر سئوالی در مورد رابطه واکسیناسیون و بروز اتیسم مطرح شده است که همچنان مورد بحث است. در سال ۲۰۰۱ در آمریکا تحقیقاتی در این مورد انجام شد که در آن رابطه واکسن ” ام ام ار ” و آتیسم بررسی شد. در این تحقیقات معلوم شد که در برخی از کودکان این واکسن باعث بروز بیماری آتیسم شده است. با این حال محققین دیگر این بررسیها را کافی ندانسته و خواهان تحقیقات بیشتر هستند.
به هر حال علت اتیسم هر چه که باشد باید بدانیم که این کودکان یا با اتیسم بدنیا می آیند و یا اینکه آمادگی ابتلاء به آن را دارند این بیماری برخلاف آنچه که تصور میشد به خاطر بدی تربیت و یا عدم توانائی والدین در بزرگ کردن کودک نمیباشد اتیسم یک بیماری روانی نیست کودکان درخودمانده قابل درمان هستند و نباید از آنها قطع امید شود و نیز بهتر است بدانید که هیچ عامل روانی شناخته نشده است که باعث بروز اتیسم
در کودکان شود.
تشخیص اُتیسم
برای تشخیص این بیماری هیچ تست پزشکی وجود ندارد برای تشخیص اُتیسم در یک کودک باید رفتار، ارتباط و سطح رشد ذهنی کودک به دقت بررسی شود. از آنجائی که بعضی از علائم این بیماری با بعضی از بیماریهای دیگر مشترک است ممکن است متخصصین آزمایشها و تستهای پزشکی متفاوتی را برای کودک تجویز کنند تا از وجود یا عدم وجود مشکلات دیگر در کودک مطمئن شوند.
با یک بررسی کوتاه در یک جلسه ممکن نیست که بتوان به طور قطع وجود اتیسم را در کودکی ثابت کرد. مشاهدات والدین و بررسی کامل مراحل رشد کودک از لازمات تشخیص اتیسم در یک کودک میباشد. در نگاه اول ممکن است کودک درخودمانده به نظر عقب مانده ذهنی دارای اختلال ،رفتاری دارای مشکل شنوائی و یا دارای رفتارهای عجیب به نظر برسد. البته ممکن است تمام این علائم در یک کودک درخودمانده وجود باشند که این امر خود باعث مشکل تر شدن تشخیص میشوند به هر حال در ابتدای امر بایستی معاینه دقیق و
داشته

کاملی از کودک به عمل آید زیرا به این ترتیب میتوان یک برنامه مناسب و دقیق برای کمک به کودک
درخودمانده و درمان او تهیه کرد.
تشخیص زودهنگام
تحقیقات نشان داده است که تشخیص زودهنگام اتیسم در درمان و بهبود وضعیت کودکان مبتلا بسیار مؤثر است. هر چقدر زودتر بتوان اتیسم را در یک کودک تشخیص داد زودتر هم میشود از برنامه های درمانی برای
کمک به این کودکان بهره برد.

روشهای تشخیص:
بیماری
حتماً
بین
علائم و نشانه های اتیسم ممکن است در زمان نوزادی بروز کنند و شاید هم این اتفاق نیافتد ولی نشانه های این ۲۴ ماهگی الی ۶ سالگی خود را نشان خواهند داد یک دکتر متخصص بایستی یک سری سئوالات مشخص و دقیقی در رابطه با چگونگی رشد جسمی و ذهنی کودک تهیه کرده و جواب آنها را از طریق والدین و مشاهدات دقیق بدست آورد.
انجمن ملی پرورش و سلامت کودکان در آمریکا این پنج سئوال اولیه را برای یک معاینه از کودک درخودمانده تهیه کرده است:
۱- آیا کودک شما تا قبل از ۱۲ ماهگی صدا سازی و نجوا داشته است؟
۲ تا قبل از ۱۲ ماهگی آیا کودک شما از اشاره آداها و یا گرفتن دست دیگران و همینطور بای بای کردن
استفاده
کرده است؟
۳- آیا کودک شما تا قبل از ۱۶ ماهگی از کلمات تنها استفاده کرده است؟
۴- آیا کودک تا قبل از ۲۴ ماهگی از ترکیب دو کلمه استفاده کرده است؟
۵- آیا کودک هیچ کدام از مهارتهای کلامی و اجتماعی خود را از دست داده است؟
در صورت جواب منفی به چهار سئوال اول و جواب مثبت به سئوال آخر احتمال وجود اتیسم در کودک داده میشود. البته باز هم یادآور میشویم که برای تشخیص قطعی نیاز به بررسیهای بسیار دقیق و جامعی میباشد که باید توسط افراد متخصص و آگاه صورت بگیرد برای یک بررسی دقیق و کامل یک کودک مظنون به اتیسم

بایستی توسط متخصص اطفال روانشناس مشاور آموزش و یاد گیری کودکان متخصص اعصاب، متخصص گفتار درمانی و سایر متخصصین در زمینه اتیسم معاینه شود.
مشاوره با متخصصین:
اگر کودک از طرف شما و یا دکتر مخصوص خود مظنون به اتیسم باشد به هر حال بایستی توسط شخصی که در زمینه آتیسم تخصص دارد معاینه دقیق شود. ممکن است این فرد یک روانشناس، روانپزشک و یا یک متخصص رشد اطفال باشد. گاهی ممکن است برای یک تشخیص دقیق و درمان به یک تیم متخصص نیاز شود این تیم میتواند از افراد زیر تشکیل شود:

۱- متخصص رشد در اطفال این فرد میتواند مشکلات سلامتی و رشد در کودکان را درمان کند.
۲ روانپزشک کودک این فرد میتواند در تشخیص اولیه کمک کرده و در صورت نیاز داروهائی را برای کمک به کودک تجویز کند.
۳- روانشناس کودک در شناخت عادات و حالات روانی کودک کمک کرده و ناتوانیهای کودک در زمینه های رشد ذهنی ،روانی و اجتماعی را بررسی میکند همچنین یک روانشناس میتواند در بهبود رفتاری کودک و افزایش مهارتهای اجتماعی کودک به شما کمک کند.
۴ رفتار درمان این شخص میتواند علاوه بر کمک به بهبود توانائیهای کودک در کارهای روزانه مانند لباس پوشیدن غذا خوردن و سایر کارهای ،استقلالی همچنین در بهبود وضعیت حواس پنجگانه، قدرت تشخیص و سایر توانائیهای کودک او را یاری کند.
۵- کار درمان یک کار درمان کودک را در استفاده درست از عضلات و اندامهای بدن برای انجام کارهای بزرگ و کوچک بدنی میتواند یاری کند.
-۶- گفتار درمان در بهبود وضعیت گفتار کودک و افزایش توانائی او در مهارتهای کلامی بسیار مؤثر است. ۷ مشاور خانواده این شخص میتواند علاوه بر راهنمائی در امر روابط شما با کودک ،خود شما را در بهره وری بهتر از منابع و مراکز موجود در جامعه برای کمک به درمان کودک کمک کند.
بسیار مهم است که متخصصین و والدین همکاری بسیار نزدیکی با هم در درمان کودک داشته باشند زیرا به این ترتیب بیشترین بازده را بدست خواهید آورد همانطور که متخصصین از تخصص و تجربه خود برای درمان کودک شما استفاده میکنند شما نیز به عنوان کسانی که توانائیها و خصوصیات کودک را بهتر از هر کس